Miejska Biblioteka Publiczna

Profilaktyka w logopedii : wybrane zagadnienia

Autor: Skorek, Ewa Małgorzata

Morbum evitare quam curare facilius est (lepiej zapobiegać niż leczyć). Zapobieganie jest lepsze od każdej, nawet najlepiej prowadzonej terapii. Do tezy tej nie trzeba nikogo przekonywać. Ma ona zastosowanie we wszystkich dziedzinach życia, a szczególnie związanych ze zdrowiem człowieka.Celem monografii jest:1) ukazanie miejsca profilaktyki w dorobku współczesnej logopedii polskiej, rozpatrywanej przez pryzmat aktywności publikacyjnej,

profesji, kształcenia i nauki;2) wskazanie stanu zaawansowania rozwoju logopedii prewencyjnej na tle innych dziedzin, a także obszarów profilaktyki logopedycznej najbardziej zaniedbanych i wymagających pilnego podjęcia działań badawczych.Książka składa się z siedmiu rozdziałów. W rozdziale pierwszym przybliżono podstawowe pojęcia związane z zapobieganiem powstawaniu stanów niepożądanych (takie jak "promocja zdrowia", "prewencja", "profilaktyka") oraz wskazano relacje znaczeniowe między analizowanymi terminami.W czterech kolejnych rozdziałach ukazano profilaktykę logopedyczną:1) w dorobku publikacyjnym polskich logopedów z podziałem na trzy podejścia do zagadnienia - jako działania związane z kulturą żywego słowa i logopedią artystyczną, opieką od poczęcia oraz czynności prowadzone kompleksowo i przez całe życia człowieka;2) w kontekście profesjonalizacji zawodu oraz edukacyjnym - w obu przypadkach z uwzględnieniem dwóch zawodów logopedycznych: logopedy i nauczyciela logopedy, przy czym w jednym z rozdziałów dodatkowo zaprezentowano niepublikowane dotąd wyniki badań własnych, dotyczące przedmiotu profilaktyki w programach studiów logopedycznych rozpoczętych w roku akademickim 2017/2018; 3) w perspektywie naukowej. W ostatnim przypadku uwaga autorki skupia się na koncepcjach logopedii (językoznawczej, biologiczno-językoznawczej, holistycznej, pedagogicznej, pedagogiczno-medycznej, medycznej), zaburzeniach mowy w paradygmatach zdrowia (biomedycznym, holistycznym, holistyczno-ekologicznym) oraz przedmiocie logopedii jako profesji i nauki - na tym tle ukazano różnicę w podejściu do zagadnień związanych z profilaktyką w logopedii.W rozdziale szóstym i siódmym przedstawiono modele profilaktyki oparte na różnych kryteriach i konstruowane na użytek wielu dziedzin życia (w tym logopedii) oraz autorską - holistyczno-ekologiczną - koncepcję profilaktyki logopedycznej wraz krótkim omówieniem zagadnień z nią związanych, takich jak: cele, ryzyko wystąpienia zaburzenia mowy, czynniki ryzyka i chroniące, zachowania i sytuacje problemowo-ryzykowne, stopień ryzyka, kierunek działań prewencyjnych, grupa docelowa, stan zdrowia, grupa ryzyka, wiek i liczba odbiorców, realizatorzy działań profilaktycznych, strategie i poziomy profilaktyki zaburzeń mowy._________________Niniejsze opracowanie powstawało podczas pandemii COVID-19, kiedy świat obserwował różne fazy walki z chorobą. O tym, jak duże znaczenie ma dobrze dobrana profilaktyka, świadczy chociażby przykład włoskiego miasteczka Vo’ (zwanego również Vo Euganeo) z początkowego etapu pojawienia się koronawirusa. W niektórych krajach rządy oszczędzały na testach wykonywanych tylko wybranym osobom według nie do końca jasnego klucza, a prewencję polegającą na zamykaniu na wiele miesięcy placówek oświatowych i zakładów pracy oraz odwołującą imprezy masowe wprowadzały zbyt późno, bo dopiero wówczas, gdy niekontrolowany wirus już się rozprzestrzenił. Natomiast włodarze tego miasteczka (leżącego w epicentrum koronawirusa we Włoszech) definitywnie zamknęli granice miasta i wykonali testy wszystkim mieszkańcom, z czego prawie połowa osób z wykrytymi zakażeniami nie wykazywała żadnych objawów. Pozwoliło to odizolować wszystkie zainfekowane osoby i zatrzymać wzrost zakażeń w miasteczku - nikt nie chorował na COVID-19. Mieszkańcy potrzebowali na to dwóch, trzech tygodni (Sławiński, 2020). Równie dobrze poradziło sobie hiszpańskie miasto Zahara de la Sierra (Kolecka, 2020), wprowadzając prawie natychmiastowe działania prewencyjne, a działo się to wtedy, kiedy dookoła wciąż przybywało nowych przypadków zarażeń i ofiar śmiertelnych, a gospodarki wielu krajów notowały (i nadal notują) ogromne, czasami wręcz niewyobrażalne straty gospodarcze. Podobne sytuacje wskazujące na potrzebę działań profilaktycznych występowały w czasie walki z kolejnymi falami zarażeń. Choroba zbierała tragiczne żniwo w tych krajach, w których realizowano w najmniejszym stopniu testowanie i szczepienia przeciwko COVID-19. Koszty jednorazowo przeprowadzonych testów, obowiązkowych szczepień wszystkich mieszkańców czy zamknięcie granic "na krok przed wirusem" a koszty kryzysu gospodarczego państw oszczędzających na testach lub wprowadzających spóźnioną interwencję są nieporównywalne zarówno pod względem zdrowotnym, społecznym, jak i ekonomicznym. Kryzysowi można było zapobiec, wyciągając wnioski z tego, co działo się w Wuhan (uznawanego za kolebkę pandemii), oraz realizując mądrą profilaktykę (jak np. w Vo’, Zahara de la Sierra czy na Tajwanie) i skuteczną politykę szczepień. Pandemia nie ma bezpośredniego związku z logopedią (choć skutki choroby covidowej mogą w różnym stopniu i zakresie dotyczyć także mowy), a każde ze zjawisk (tj. choroba zakaźna i zaburzenia mowy), stanowiące przedmiot zainteresowań dwóch odmiennych dziedzin: epidemiologii i logopedii, ma swoją specyfikę. W walce z zaburzeniami mowy nie da się przerwać łańcucha zakażeń, a na efekt działań profilaktycznych trzeba czasami czekać dłużej niż kilka tygodni czy miesięcy. Jednak z każdym następnym doniesieniem prasowym o różnych metodach zapobiegania nierozprzestrzenianiu się koronawirusa autorka utwierdzała się w przekonaniu, że w wielu przypadkach tylko dobrze prowadzona prewencja pozwala przeciwdziałać niechcianym zjawiskom - niezależnie od tego, czy jest to choroba zakaźna czy zaburzenie mowy. Podejmowane działania powinny być zorientowane na wyprzedzanie problemu, a nie na jego likwidację dopiero wówczas, gdy już się pojawi i wywoła szkody, które nie zawsze dają się naprawić. Profilaktyka stanowi przedmiot badawczych i praktycznych zainteresowań specjalistów wielu dyscyplin, ale nie w każdej jest w jednakowym stopniu popularna, a koncepcje z nią związane rozwijają się z różną intensywnością.

Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):

(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)